Màu lông thỏ

Một con thỏ nhà lông đen (thỏ Alaska) Thỏ khoang nhạt (thỏ Anh)Thỏ lông trắng (giống thỏ trắng New Zealand)Thỏ lông đỏ (giống thỏ New Zealand đỏ)

Thỏ cũng là giống có nhiều màu lông do chọn lọc (nhất là đối với các giống thỏ cưng). Lông thỏ gồm có lông ngắn nhọn phần đầu, chân trước và đùi, lông mao phần thân. Ngoài độ dài ngắn, nhỏ, bóng của lông, sự thay đổi hình thái lông còn liên quan đến sự thay đổi các loại lông trong sinh trưởng phát triển loài thỏ nhà. Sự hình thành màu lông thỏ là từ di truyền tính trạng màu lông thỏ. Tế bào hắc tố của lông tồn tại trong da, tính chất, số lượng, hình dạng hạt, cách thức phân bố khác nhau của sắc tố và tạc dụng men khác nhau, hình thành màu lông đa dạng của thỏ.

Lông thỏ có biểu hiện nhiều màu là do sự tồn tại của sắc tố màu, vật chất sắc tố này gọi là hắc tố, hắc tố có thể chia thành hai loại: sắc tố nâu và sắc tố đen, sắc tố đen lại chia thành màu đen và màu nâu. Loại sắc tố nào thì cũng đều được hình thành do tyrosine và axit benzene dưới tác dụng của hàng loạt enzyme. Trong quá trình oxy hóa, hệ thống enzyme này khá nhạy cảm với nhiệt độ, có loại enzyme phải để dưới nhiệt độ cao mới có hoạt tính. Thỏ trắng Himalaya toàn thân có màu trắng, nhưng tai, đầu mũi, đuôi và tứ chi, do nhiệt độ thấp hơn các bộ phận khác, nên đã kích hoạt enzyme, làm cho nó có màu đen. Ngoài ra, màu sắc những bộ phận này đậm hay nhạt cũng phụ thuộc và sự thay đổi của nhiệt độ. Mùa đông màu lông thỏ đậm hơn.

Hệ thống tác dụng điều khiển gen màu lông thỏ phức tạp. Lông thỏ rất đa dạng, thỏ hoang có màu lông giống chuột hoang, thỏ Angora thường gặp và thỏ tai to của Nhật (thỏ Harlequin Nhật) đều thuộc loài lông trắng, thỏ đốm lớn của Đức có biểu hiện lông đen đốm trắng sự đa dạng màu lông thỏ được quy định bởi rất nhiều gen trên nhiễm sắc thể thường, ít nhất có 8 hệ thống gen, trong đó có 4 hệ thông gen trọng tâm:

• Vai trò của hệ gen hệ thống A: quan sát kỹ màu lông thông hoang sẽ phát hiện trên một chiếc lông có 3 đoạn màu, phần gốc và mũi lông là màu đậm, đoạn giữa là màu nhạt, loại màu đặc biệt này được gọi là màu chuột hoang. Về mặt di truyền học, lấy A đại diện gen điều khiển màu chuột hoang với các gen khác màu a, màu khác chính là thể đột biến của màu chuột hoang. Loại lông này thiếu vùng nhạt ở giữa, vì thế toàn bộ chiếc lông là cùng một màu. Alen thứ ba trong hệ thống này là gen at. Dưới tác dụng của gen at, sinh ra lông màu đen và màu vàng nâu. Quan hệ trội giữa 3 alen trong hệ thống A là A> at >a, vì vậy trong trường hợp lai gen, bất kể là Aat hay Aa, đều có biểu hiện màu lông chuột hoang, ata biểu hiện là màu lông đen và màu vàng nâu, chí khi đống hợp mới biểu hiện màu lông chuột hoang.
• Vai trò của gen hệ thống B: vai trò của gen B là sinh ra lông màu đen, vai trò của alen b là sinh ra lông màu nâu, B trội át b. Cụ thể là gen B kết hợp với gen A (sinh ra lông màu chuột hoang) (AABB hoặc AaBb), sẽ sinh ra các loại màu lông đen–đen nhạt–đen. Thỏ có kiểu hình gen này, nhìn bề ngoài sẽ thấy có màu hơi vàng. Nếu gen b kết hợp với gen A (AAbb hoặc Aabb), sẽ sinh ra loại hình lông nâu–vàng–nâu, thỏ có kiểu hình gen này sẽ có màu vàng nâu.
• Vai trò của gen hệ thống C: trong hệ thống gen có ảnh hưởng đến màu lông, số lượng alen trong hệ thống C là nhiều nhất, gồm 6 alen C, cch3, cch3, cch1, cH và c. Trong đó, ngoài gen C có vai trò làm cho toàn bộ màu lông chuyển thành màu đậm (thông thường là màu đen), 5 alen khác hoặc ít hoặc nhiều đều có tác dụng làm giảm sắc tố. Còn c là gen màu trắng, có thể hạn chế sự xuất hiện của sắc tố màu trên cơ thể. Thỏ có kiểu hình gen cc, không chỉ toàn bộ lông màu trắng mà ngay cả nhãn cầu cũng mất đi sắc tố. Do màu huyết quản đáy mắt, làm nhãn cầu có màu đỏ nhạt. Gen c khi đồng hợp có thể ức chế vai trò gen màu trên điểm gen khác, tức tồn tại tính lặn, còn cH là gen trắng thỏ Himalaya, có thể hạn chế sắc tố trên một số bộ phận cơ thể.
  • Các gen cch3, cch3, cch1 đều là gen màu của thỏ Chinchilla, nhưng khả năng ứng chế màu vàng và màu đen của chúng cũng có sự khác biệt. gen cch3sinh màu xanh tím, gen này có thể loại bỏ phần màu vàng trên lông, biến màu nó thành màu trắng. Thế nên, lông thỏ màu xanh tím tiêu chuẩn phần gốc có một dải màu xanh rất rộng. Thỏ Chinchilla tiêu chuẩn Mỹ và thỏ Chinchilla loại lớn đều mang gen cch3.
  • Gen cch2 không chỉ có tác dụng làm mất đi màu vàng, mà còn có thể làm màu đen nhạt đi. Dưới tác dụng của gen cch2, màu lông thỏ nhạt hơn màu lông thỏ Chinchilla. Gen cch1 không có tác dụng làm mất đi màu vàng, nhưng gen này có thể làm màu đen nhạt đi, tác dụng này của nó còn mạnh hơn cch2. Dưới tác dụng của gen cch1, toàn bộ màu lông thỏ trở nên nhạt nhất, vì thế nên được gọi là chinchilla nhạt.

Trong hệ thống màu lông còn có một loại màu lông báo châu Mỹ, thuộc màu cơ bản của thỏ nhà, nhưng hai bên cơ thể và phần đùi đều có màu nhạt. Về sự hình thành của màu lông này, trong hệ thống này còn có gen cm, màu lông báo đen được quy định bởi loại gen này, cũng có thông tin rằng, khi gen cch1 kết hợp với gen màu khác lông chuột a (aacch1cch1), sẽ sinh ra màu lông đen của báo. Quan hệ tính trội lặn của gen trong hệ thống C là: C> cch3>cch2>cch1>cH>c. Tuy nhiên, cch1đều trội không hoàn toàn đối với cH và c.

• Vai trò của gen trong hệ thống D: alen quy định màu lông trong hệ thống D là D và d, gen D trội át d, tác dụng của gen d là làm nhạt sắc tổ. gen d khi kết hợp với một số gen khác hoặc làm màu đen nhạt đi thành màu xám xanh hoặc làm màu vàng nhạt đi thành màu sữa, hoặc làm màu nâu nhạt đi thành tím nhạt, khi gen d đồng hợp với gen a (aadd), sẽ sinh ra thỏ màu xanh (các giống thỏ lam). Trên thế giới mọi loài thỏ có lông màu xanh đều có mang kiểu hình gen dd, như thỏ xanh Mỹ, thỏ Anggora của Anh và Pháp.

Màu lông chó

Một con Spanhơn Anh (English Cocker Spaniel) những con lông đỏ thường đanh đá và hung dữ hơn

Các giống chó nhà có sự đa dạng về màu lông do sự chọn lọc đặc biệt của con người. Có thể đoán biết được tính cách của một con cún dựa trên màu lông của nó, ít nhất là với giống chó cốc lông mượt, tai cụp của Anh (English Cocker Spaniel) hay còn gọi là Spaniel Anh, những con lông đỏ vàng có hành vi hung hăng, dữ tợn nhất. Chó lông màu đen có mức độ hung bạo thứ hai trong khi con nhiều màu (lông trắng với các đốm màu) thì lành tính hơn. Màu lông cũng liên quan tới tính cách của giống chó biết nhặt vật về cho chủ (retriver), với giống này, con hung dữ nhất có lông màu vàng, tiếp đến là lông đen và hiền lành nhất là con lông màu chocolate[9].

Mối liên quan giữa màu lông và tính cách bắt nguồn từ sự hình thành mã gene xảy ra ở giai đoạn đầu đời của con vật, mối liên quan xuất phát từ thực tế rằng lớp ngoại bì (một trong 3 lớp tế bào phôi chủ đạo) là nơi da và hệ thần kinh trung ương khởi nguồn từ trong phôi. Trong rất nhiều trường hợp, những con chó lông vàng phản đối sự làm quen của con người và thậm chí còn tìm cách cắn lại, trong khi nhóm lông nhiều màu thì thường vẫy đuôi và thích thú khi được chú ý đến. Tuy rằng gene tạo nên màu lông và quyết định một phần tính cách ở chó nhưng chó được nuôi dạy như thế nào đóng vai trò lớn nhất trong hành vi của chúng[9].

Màu lông mèo

Mèo có bộ lông gồm ba nhóm màu chính: vàng, đen, nâu, nếu tính luôn các sắc điệu của mỗi nhóm màu thì có thể liệt kê thành đỏ, đen, nâu, nâu sôcôla, kem, nâu vàng quế và tam thể. Sự sắp xếp và hình dáng các mảng màu thường là bất đối xứng. Kích thước các mảng màu cũng khác nhau tùy cá thể, từ những đốm màu nhỏ cho đến những mảng màu rất lớn. Thậm chí, có những cá thể mèo đồi mồi mang hệ thống các mảng màu hình vằn giống như mèo khoang hoặc có sự sắp xếp mảng màu như colorpoint. Thông thường, mèo có tổng diện tích mảng màu trắng càng lớn thì kích thước mỗi mảng màu cũng càng lớn và càng phân biệt rõ ràng. Một số gien trong bộ máy di truyền quy định về việc pha loãng các màu lông này và có thể khiến bộ lông mang các màu trung gian giữa ba nhóm chính như xanh, tím hoa cà, kem hay nâu vàng. Thông thường, trên bộ lông mèo có một đường phân cách chạy dài từ đỉnh đầu xuống mũi, chia đôi bộ mặt thành hai nửa: một nửa màu đen và một nửa màu nâu vàng.

Lông hổ

Một con hổ với các sọc vằn vện hòa lẫn với ngoại cảnh, phục vụ cho mục đích âm thầm tiếp cận để vồ mồiMột con hùm xám

Loài hổ nổi bật với bộ lông có xen lẫn sọc màu vằn vện để hòa lẫn với môi trường và tạo ra dáng vẻ uyển chuyển cho chúng, kể cả khi cạo sạch lông của chúng thì những vằn vện trên cơ thể vẫn còn trên da hổ. Mỗi con hổ có một kiểu sọc vằn riêng, giống như dấu vân tay ở người, những vết sọc giúp chúng ngụy trang tốt trong các đám cỏ và cây bụi thấp, còn những đốm trắng ở mặt sau của tai hổ là dấu hiệu chỉ dẫn để hổ con có thể bám theo mẹ[10]. Bộ lông chúng rất quý và giá trị (cọp chết để da) do đó chúng bị săn bắt để lấy da và các sản phẩm khác.

Màu của chúng có thể là bất kỳ màu nào trong khoảng từ vàng đến đỏ-da cam, với những khu vực màu trắng trên ngực, cổ, cũng như phần bên trong của chân. Một vài biến thể về màu sắc của hổ được ghi nhận như:

• Hổ trắng (Bạch hổ) Một biến thể gen lặn phổ biến, có thể xuất hiện với sự tổ hợp phù hợp của bố mẹ chúng, chúng không phải là những con thú bạch tạng, hồ trắng là nòi phổ biến ở phân loài hổ Bengal.

Những con hổ có màu trắng do biến thể sắc tố da hiếm của hổ Bengal. Quan niệm sai lầm phổ biến là hổ trắng bị bạch tạng vì hổ trắng vẫn sản xuất sắc tố melanin và đó chỉ là biến thể kiểu hình tự nhiên, một biến thể di truyền trội trong số lượng hổ Bengal[2].

• Hổ vàng hay hổ khoang vàng (hoàng hổ), hổ khoang chúng có màu vàng nhưng nhạt hơn màu của hổ bình thường, và các vằn là màu nâu. Biến thể về màu sắc này rất hiếm, chỉ có một nhóm nhỏ hổ khoang vàng tồn tại và đều trong tình trạng bị giam cầm (hiện có khoảng 30 con hổ khoang vàng được nuôi dưỡng tại các vườn thú trên toàn thế giới).
• Hổ đen hay hổ nhiễm hắc tố hay hắc hổ cũng được thông báo là có, nhưng chưa có các mẫu sống kiểm chứng.
• Hổ xám hay hùm xám, hổ lam (Thanh hổ): Trong các tài liệu có nhắc đến hổ lam, thực ra là có tông màu xám bạc, mặc dù chưa có chứng cứ thật đáng tin cậy. Trong truyền thuyết Việt Nam thì chúng là những cá thể hổ dữ tợn và nguy hiểm.

Các vằn của phần lớn các nòi hổ dao động trong khoảng nâu xám tới đen thuần, mặc dù hổ trắng có rất ít các vằn. Hình dạng và mật độ các vằn thay đổi theo từng nòi, nhưng phần lớn các nòi đều có trên 100 vằn. Hổ Java nay đã tuyệt chủng có thể có nhiều hơn. Các mẫu vằn là duy nhất cho từng cá thể, và vì thế có thể sử dụng để xác định từng cá thể giống như mẫu vân tay ở người. Tuy nhiên điều này không phải là phương pháp được ưa thích để xác định, vì sự khó khăn trong việc ghi chép các mẫu vằn của hổ hoang dã. Mục đích của các vằn có lẽ là để ngụy trang, giúp chúng coi là ẩn đối với các con mồi (có rất ít các loài thú có cảm giác màu như con người, vì thế màu sắc chưa hẳn đã là vấn đề quan trọng như người ta vẫn nghĩ).

Gấu trúc lớn

Gấu trúc với lông hai màu

Gấu trúc lớn (Ailuropoda melanoleuca) có lông màu đen và màu trắng đặc trưng giúp chúng ngụy trang trong môi trường sống và giao tiếp với nhau. Phần lông màu đen giúp chúng ẩn mình trong bóng râm. Màu lông gấu trúc cũng được sử dụng trong giao tiếp. Đôi tai màu đen của gấu trúc tạo ra cảm giác hung dữ, nhằm đe dọa những kẻ săn mồi. Các mảng màu đen quanh mắt có thể giúp chúng nhận ra nhau hoặc là tín hiệu gây hấn đối với đối thủ gấu trúc cạnh tranh.

Bằng việc so sánh những mảng lông màu đen và trắng của gấu trúc với 195 loài động vật ăn thịt khác và 39 phân loài gấu, liên hệ màu sắc lông với những biến đổi sinh thái trong môi trường và hành vi con vật để xác định chức năng của chúng, phần lông màu trắng ở trên mặt, cổ, bụng và mông của gấu trúc giúp chúng che giấu cơ thể trong môi trường sống đầy tuyết[11].